Η Μάχη του Δαδιού. 1η Νοεμβρίου 1822 - 1η Νοεμβρίου 2012 (3o Μέρος)

Απόσπασμα από τα: "Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη"

Η Δεύτερη αυτή φάση της μάχης του Δαδιού κατά πάσα πιθανότητα έγινε ανάμεσα Δαδιού και Μοναστηριού, διήρκησε δε 4 ώρες. Από της 10^ης πρωινής μέχρι της 2ας μεσημβρινής.

Ο Οδυσσέας έτρεχε παντού φωνάζοντας τον καθ’ ένα με τ’ όνομά του για να αντέχουν. Ο στρατός βλέποντας ότι περικυκλώθηκε από το ιππικό του εχθρού ετράπη σε φυγή μέσω των διαβάσεων του Παρνασσού προς την Αράχοβα.  Ο Ανδρούτσος εξακολουθούσε να μένει στο κέντρο και να πολεμάει. Επειδή όμως η δεξιά πτέρυγα της διάταξης του άφησε την θέση της, το ιππικό των Τούρκων έζωσε τον Οδυσσέα. Αυτός δε μόλις αντιλήφθηκε ότι έχει μπροστά του τους πεζικάριους Τούρκους και στα μετόπισθέν του το Ιππικό των τούρκων, παύει να μάχεται και ψάχνει την σωτηρία του. Και κινδύνεψε από τρίχα ο Οδυσσέα. Απομονωθείς και βλέποντας ότι είναι κοντά η αιχμαλωσία του, ορμά μέσω δένδρων και των τουρκαλβανών. Συγχρόνως όμως έφθασαν και οι διώκοντες  αυτόν Κονιάροι Τούρκοι. Αλλά οι Τουρκαλβανοί   νομίζοντας  τον Οδυσσέα σύντροφό τους τον υπερασπίσθηκαν και έδιωξαν τους Τούρκους.

Απόσπασμα από τα: "απομνημονεύματα του Κάρπου Παπαδόπουλου"

Έζωσαν όμως οι Τούρκοι το Μοναστήρι και τον πολιόρκησαν. Μέσα στο Μοναστήρι, λέγει ο Τρικούπης, είχαν καταφύγει άνδρες από το Δαδί και πολλά γυναικόπαιδα προς σωτηρία. Κατέλαβαν το Μοναστήρι ,τους άνδρες τους έσφαξαν και τα γυναικόπαιδα τα αιχμαλώτισαν, ο δε Ανδρούτσος τους ξέφυγε και αυτή τη φορά. Οι Τούρκοι δεν σεβάστηκαν ούτε τα ιερά, ούτε τα όσια. Από τις εικόνες έβγαλαν τα μάτια των Αγίων και γενικά έκαναν κάθε μορφής βανδαλισμούς στο έμψυχο και άψυχο περιεχόμενό του.

Την ίδια τύχη είχε και το Δαδί , σπίτια και ναοί . Τα πάντα έγιναν παρανάλωμα του πυρός και πολλοί των κατοίκων του, όσοι εναπέμειναν εκεί, ιδίως γέροντες , ασθενείς και παιδιά, αιχμαλωτίστηκαν. Το Δαδί και το μοναστήρι κάηκαν για δεύτερη φορά κατά την παράδοση.

Ο αείμνηστος Χρ. Ενισλείδης  γράφει ότι Πολλοί Δαδιώτες τότε, ότι το Δαδί μετά την καταστροφή του Νοεμβρίου του 1822, δεν ακούγεται πια στην Ιστορία. Εκ των κατοίκων του άλλοι ξενιτεύτηκαν στον Μοριά, στην Σαλαμίνα, αλλά και στην Αθήνα, όπου υπήρχε τα τελευταία χρόνια μια συνοικία στο Θησείο που λέγονταν, τα Δαδιώτικα. Άλλοι δε έμειναν και άρχισαν την ανοικοδόμηση του χωριού.

Το μοναστήρι ανακαινίστηκε το 1838.

Η μάχη αυτή έχει μεγάλη πολεμική σημασία για το Δαδί, την Ρούμελη και το αγωνιζόμενο Ελληνικό Έθνος. Δεν έχει όμως αρκετά εξαρθεί από την ιστορία.  Στο  Δαδί ο Οδυσσέας Ανδρούτσος τον Νοέμβριο του 1822 κατόρθωσε με την στρατηγική του, την τακτική του, την παράτολμο παλικαριά του και την δόλια διπλωματία του να παραπλανήσει τον Κιοσέ - Μεχμέτ – Πασά.  

Μετά την μάχη του Δαδιού ο Οδυσσέας κατευθύνθηκε προς την Αράχωβα δια του Παρνασσού, όπου και έβαλε μπροστά την μηχανή της διπλωματικής του δολιότητας, για να κερδίσει χρόνο ώστε ο επερχόμενος χειμώνας να  αναγκάσει τον Κιοσέ – Μεχμέτ να αποχωρίσει προς την Θεσσαλία. Και επέτυχε όπως μας ομολογεί η Ιστορία να αναχαιτίσει την ορμή 12.000 φανατισμένων Τούρκων, πέρα από το Ζητούνι.

Απόσπασμα από την Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως 

του Σπυρίδωνος Τρικούπη