ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ

Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημάνει το τέλος των Απόκρεω. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί "καθαρίζονταν" πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας.  Την Καθαρά Δευτέρα συνηθίζεται να τρώγεται λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα) και άλλα νηστίσιμα φαγώσιμα, όπως ταραμά, ταραμοσαλάτα, θαλασσινά, ελιές, κρεμμύδια, διάφορα λαχανικά, χαλβά κ.ά.

Από παλιά η Καθαρή Δευτέρα, πέρασε στην συνείδηση του λαού, σαν μέρα καθαρμού. Οι βυζαντινοί, την Καθαρά Δευτέρα την ονόμαζαν Απόθεση -Απόδοση, και τελούσαν δρώμενα. Τραγουδούσαν σχετικά άσματα, από τα οποία έχουν σωθεί μικρά μέρη μέχρι στις μέρες μας. «Ίδε το έαρ το καλόν πάλιν επανατέλλει, φέρον υγείαν και χαρά και την ευημερίαν».

Κούλουμα ονομάζεται η καθαροδευτεριάτικη έξοδος στην εξοχή και το πέταγμα του αετού, είναι ένα έθιμο μεταγενέστερο. Για την ετυμολογία της λέξης κούλουμα υπάρχουν πολλές εκδοχές. Κατά τον Νικόλαο Πολίτη, πατέρα της ελληνικής λαογραφίας, η λέξη προέρχεται από το λατινικό Cumulus (κούμουλους) που σημαίνει σωρός, αφθονία αλλά και το τέλος. Εκφράζει δηλαδή το τέλος, τον επίλογο της Απόκριας.

Γράφει η κα Δήμητρα Παπαλιάκου στο βιβλίο της «Πατρώα Γη» : «Την Καθαροδευτέρα τίποτα αρτύσιμο δεν υπήρχε στο τραπέζι. Ό,τι  περίσσευε  το έριχναν  στις κότες, στις γάτες και στα σκυλιά. Οι νοικοκυρές καθάριζαν τα σπίτια και τα δερμάτια – ασκούς – που έβαζαν μέσα το τυρί για να διατηρείται καλύτερα, αλλά και τα ξύλινα μικρά βαρελάκια κι εκεί έβαζαν τυρί. Όλα έπρεπε να καθαρίζουν σήμερα. Από δω και πέρα άρχιζε η Νηστεία για το Πάσχα και τούτη ήταν η Μ. Σαρακοστή που τώρα κράταγε 60 μέρες. Οι μεγάλοι νήστευαν όπως το σαρανταήμερο των Χριστουγέννων, όλο το διάστημα, ενώ εμείς τα μικρά από μια εβδομάδα στην αρχή και στο τέλος. Η νηστεία κοβόταν με ψάρι που τρώγαμε του Ευαγγελισμού και των Βαΐων. Η Καθαρή Δευτέρα για τους Δαδιώτες  ήταν  ξεχωριστή ημέρα».