Παγκόσμια ημέρα άρτου - 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

H Παγκόσμια ημέρα άρτου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου 

με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης Αρτοποιών και Ζαχαροπλαστών

Φωτογραφία από το ΜΟΥΣΕΙΟ του ΑΡΤΟΥ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ

Φωτογραφία από το ΜΟΥΣΕΙΟ του ΑΡΤΟΥ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ

Ούλα  είναι υφάδια της κοιλιάς και το ψωμί στημόνι 

 Μ’ αυτή τη λιτή και παραστατική παροιμιακή  έκφραση  ο λαός  περιγράφει τη σπουδαιότητα  του ψωμιού στην ιεραρχία της διατροφής. Η βασικότερη, λοιπόν, καθημερινή τροφή για τον Έλληνα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, είναι ο άρτος.

Το είδος άρτου για τις ανάγκες της οικογένειας εξαρτιόταν  από την παραγωγή και τις δυνατότητες προμήθειας της  πρώτης ύλης.  Το σιτάρι αποτελεί το «ευγενέστερο» αλεύρι για την παρασκευή άρτου «καθαρού» (καθάριου), ο οποίος καταναλώνεται μόνο κατά την πρώτη περίοδο μετά τη συγκομιδή του καρπού, στους τόπους παραγωγής, ή από οικογένειες με υψηλό εισόδημα ή σε ειδικές περιστάσεις (πρόσφορα, γάμους, βαπτίσεις κ.ά.). Μετά το 1950 παρατηρείται αύξηση της προτιμήσεως σιταλεύρου.

Το είδος άρτου με τη μεγαλύτερη κατανάλωση είναι το «σμιγάδι», το οποίο αποτελεί πρόσμιξη αλεύρων από σιτάρι και κριθάρι, σίκαλη κλπ. προσδιορίζεται κυρίως από την παραγωγή κάθε είδους.

Εκτός απο το ψωμί από σιτάρι (καθαρό ή σμιγάδι) παρασκευάζεται ψωμί από κριθάρι ή σίκαλη χωρίς άλλες προσμίξεις. Ιδιαίτερη θέση στο διαιτολόγιο των ορεινών κυρίως πληθυσμών έχει  το καλαμπόκι από το αλεύρι του οποίου παρασκευάζεται με ιδιαίτερο τρόπο η μπομπότα (λιπανό, λιπανάβατο κ.ά.)

Σε περιοχές άγονες, αλλά κυρίως σε περιόδους ανάγκης (σιτοδεία, πόλεμος κ.ά.) χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή του ψωμιού η βρίζα, το κεχρί, η αγριάδα, το βελανίδι, η πατάτα, τα απίδια, τα πίτυρα (σκυλόψωμο, κάστανα (δενδρόψωμο), τα ρεβύθια κ.ά. Η παρασκευή του ψωμιού στις περιπτώσεις αυτές ποικίλει ανάλογα με το υλικό που χρησιμοοιείται.

Ιδιαίτερο είδος άρτου παρασκευάζεται σε ειδικές περιστάσεις, όπως σε γάμους και γιορτές. Το εφτάζυμο (ρεβιθόψωμο, φτάζουμο, φταζμίτικο) αποτελεί το γαμήλιο ψωμί σε πολλές περιοχές, όπως το σιμιγδαλένιο ή το άσπρο. Επίσης το λειψό ή το αρμυρό (αρμυροκουλλούρα) χρησιμοποιείται για την  πρόκληση ονείρων

 Κείμενα: Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας (απόσπασμα)

---